Kierownik i redaktor naukowy:prof. dr hab. Urszula Augustyniak
Sekretarz grantu: dr Maciej Radomski
Grant NPRH:nr 0056/NPRH2/H11/81/2013 na lata 2013-018, zrealizowany.
Cele i założenia:
Celem projektu było zapoczątkowanie serii źródłowej obejmującej testamenty mieszkańców miast z terenów całej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Początkową cezurę chronologiczną wyznaczała zachowana baza źródłowa, cezurą końcową jest rok 1795.
Założeniem wstępnym fakt, że testamenty są źródłem o uniwersalnym znaczeniu i zastosowaniu. Występują we wszystkich warstwach społecznych. Stanowią fundamentalny element dziedzictwa kulturalnego wszystkich krajów należących niegdyś do I Rzeczypospolitej (Polski, Litwy, Ukrainy i Białorusi). Mają charakter zarówno osobisty (jako akty ostatniej woli jednostek), jak publiczny (jako dokumenty kancelaryjne i świadectwo kultury prawnej). W epoce nowożytnej spisywane w całości lub w znacznej części w języku polskim (poza cyrylickimi formułami kancelaryjnym we wstępach testamentów z terenów Wielkiego Księstwa Litewskiego i Ukrainy) stanowią jednocześnie integralną część polskiego dziedzictwa narodowego i świadectwo dominacji w życiu publicznym polszczyzny użytkowej. Mogą być wykorzystywane przez historyków wszystkich specjalności (historii politycznej, gospodarczej, społecznej, prawa i sądownictwa, mentalności, religijności) oraz etnologów, językoznawców i kulturoznawców, zarówno w badaniach interdyscyplinarnych jak specjalistycznych, prowadzonych w krótkich odcinkach czasowych i w długim trwaniu (od XIV wieku do upadku I Rzeczypospolitej).
Bezpośrednim impulsem do opracowania serii źródłowej było opublikowanie w 2010 roku w Wydawnictwie Naukowym Semper, katalogu testamentów mieszczan warszawskich z XV-XVII w. autorstwa Agnieszki Bartoszewicz, Andrzeja Karpińskiego i Katarzyny Wardy[1].
Wyniki:
W roku 2017 w Wydawnictwie Naukowym Semper opublikowano serię 7 tomów katalogów mieszkańców miast Polski, Litwy, Białorusi i Ukrainy, dostępnych także jako e-booki: t. 1: K. Frejlich, Testamenty mieszczan wileńskich do końca XVII wieku; t. 2: N. Biłous, Testamenty mieszkańców miast Wołynia z drugiej połowy XVI i z XVII wieku;t. 3: N. Sliž, Testamenty mieszczan z Grodna i Brześcia w XVII wieku; t. 4: O. Winnyczenko, Testamenty mieszkańców lwowskich z drugiej połowy XVI i z XVII wieku; t. 5: A. Bartoszewicz (red. nauk.) et al., Testamenty z ksiąg sadowych małych miast polskich do 1525 roku; t. 6: J. Wysmułek, Testamenty mieszczan krakowskich do końca XVI wieku; Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku, t. 7: A. Karpiński, Testamenty mieszczan poznańskich z drugiej połowy XVI i z XVII wieku, Warszawa 2017.
Łącznie opublikowana seria źródłowa zawiera 5626 testamentów nie tylko mieszczan, ale także mieszkańców miast nieposiadających pełni praw obywatelskich: ubogich (pauperes), przedmieszczan, przyjezdnych, okolicznej szlachty, chłopów i duchownych od początku XIV do końca XVII wieku; łącznie blisko 6 tys. Rekordów.
Afiliacja projektu: Zespół Historii Kultury Staropolskiej w IH UW
Autorzy katalogów:
dr hab. prof. UW Agnieszka Bartoszewicz (IH UW) wraz z zespołem
dr Natalia Biłous (Instytut Historii Ukrainy Narodowej Akademii Nauk Ukrainy)
dr Kamil Frejlich (IH UW)
dr hab. Andrzej Karpiński (IH UW/IH PAN)
dr Maciej Radomski (IH UW/IAE PAN)
dr Natallia Sliž – historyk, specjalistka w zakresie historii małżeństwa i rodziny oraz Brześcia i Grodna.
dr Jakub Wysmułek (Zakład Systemów Społeczno-Politycznych w Instytucie Studiów Politycznych PAN)
mgr Oksana Winnyczenko (Wydział Humanistyczny Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie.
Katalogi testamentów mieszkańców miast z terenów Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego do 1795 roku.
Kierownik projektu:
Kontakt:
u.augustyniak@onet.eu
[1]A. Bartoszewicz, A. Karpiński, K. Warda, Testamenty mieszczan warszawskich od XV do końca XVII wieku. Katalog, Warszawa 2010.