Ur. 1974 w Warszawie, absolwent VI LO im. Tadeusza Reytana, magisterium w IHUW (1998), doktorat tamże (2005, promotor – prof. dr hab. Karol Modzelewski), w latach 2002 - 2015 pracownik naukowy Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, zatrudniony w IHUW od 2009 jako adiunkt; doktor habilitowany od 2017, stypendysta Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Fundacji Lanckorońskich, Uniwersytetu w Konstancji oraz Wolnego Uniwersytetu w Berlinie; laureat I Nagrody im. Aleksandra Gieysztora za publikację historyczną.
Zaintersowania badawcze: historia społeczna i ustrojowa Europy Środkowej (ze szczególnym uwzględnieniem ziem czeskich) oraz Rzeszy Niemieckiej X - XIII w., prawo kanoniczne i procesy akulturacji chrześcijaństwa w Europie średniowiecznej VIII - XII w., ideologia władzy, fundacje religijne, kulty świętych i ich rola polityczna, geneza elit spolecznych, procesy migracyjne w pełnym średniowieczu.
Książki:
Działalność fundacyjna możnowładztwa czeskiego i jej uwarunkowania społeczne (XI-XIII wiek), Kraków – Warszawa 2000
Książki pod redakcją naukową:
Monarchia w średniowieczu. Władza nad ludźmi, władza nad terytorium, red. A. Pieniądz-Skrzypczak, M. R. Pauk, J. Pysiak, Warszawa-Kraków 2002
Europa Barbarica – Europa Christiana. Studia mediaevalia Carolo Modzelewski dedicata, red. R. Michałowski i in., Warszawa 2008.
Dom, majątek, klient, sługa. Manifestacja pozycji społecznej elit średniowiecznych i nowożytnych w przestrzeni materialnej i społecznej, Warszawa 2010 (współred. M. Saczyńska)
Habitus facit hominem. Społeczne funkcje ubioru w średniowieczu i epoce nowożytnej, red. E. Wółkiewicz, M. Saczyńska, M. R. Pauk, Warszawa 2017
Artykuły naukowe:
2001
Królewski kult relikwii Świętej Korony Cierniowej jako ideowe spoiwo monarchii. Czechy i Austria w dobie Przemysła Otakara II, Roczniki Historyczne 67, s. 59-78
Społeczne uwarunkowania powstania zamków możnowładczych w Czechach, [w:] Zamek i dwór w średniowieczu od XI do XV wieku, red. J. Wiesiołowski, Poznań 2001, s. 11-17.
2002
Fundacje cysterskie ostatnich Przemyślidów. Przyczynek do badań nad ideologią władzy i kulturą polityczną w XIII-wiecznych Czechach, [w:] Monarchia w średniowieczu. Władza nad ludźmi, władza nad terytorium, red. A. Pieniądz-Skrzypczak, M. R. Pauk, J. Pysiak, Warszawa-Kraków 2002, s. 187-320;
Sancta Corona i Heiligenkreuz – uwagi na temat kontaktów czesko-austriackich w XIII wieku, [w:] Pater familias. Sborník příspĕvků k životnímu jubileu Prof. Dr. Ivana Hlaváčka, red. J. Hrdina, Praha 2002, s. 205-232. 2003
Funkcjonowanie regale fortyfikacyjnego w Europie Środkowej w średniowieczu, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 51, s. 3 – 16.
Der eine hiez her Lechschit, her Wueschof der andere hiez. Kim Byli stronnicy Henryka IV Probusa w Małopolsce?, Roczniki Historyczne 69, s. 91-98.
2004 Kult św. Stanisława na tle innych kultów politycznych Europy Środkowej w średniowieczu, w: Kult św. Stanisława na Śląsku (1253 – 2002), red. A. Pobóg – Lenartowicz, Opole 2004, s. 31 – 48.
2005
Klasztor jako zaplecze ekonomiczne władzy królewskiej w państwie ostatnich Przemyślidów, w: Klasztor w państwie średniowiecznym i nowożytnym, red. A. Pobóg-Lenartowicz, M. Derwich, Opole-Wrocław 2005, s. 225 – 239.
Święci patroni a średniowieczne wspólnoty polityczne w Europie Środkowej, [w:] Sacrum. Obraz i funkcja w społeczeństwie średniowiecznym, red. J. Pysiak, A. Pieniądz – Skrzypczak, Warszawa 2005, s. 237 - 260 2006
Czeska elita możnowładcza a transformacja XIII wieku. Przypadek panów ze Strakonic, [w:] O rzeczach minionych. Scripta rerum historicarum Annae Rutkowska – Płachcińska oblata, red. M. Młynarska – Kaletynowa, J. Kruppé, Warszawa 2006, s. 211 – 239.
Niemieccy przybysze na dworze Wacława I. W kwestii początków migracji rycerskich do Czech, w: „Dvory a rezidence ve středovĕku” Mediaevalia Historica Bohemica, Supplementum 1, ed. D. Mala – Dvořačková, Praha 2006, s. 87 - 106, 2007
Czeczowice. Ze studiów nad czeską elitą możnowładczą XIII wieku, w: Od knížat ke králům. Sborník u příležitosti 60. narozenin Josefa Žemličky, red. E. Dolezálová, R. Šimůnek Praha 2007, s. 388-395
„Program fundacyjny” Piastów śląskich w XIII wieku i jego środkowoeuropejskie konteksty, w: Piastowie Śląscy w kulturze i europejskich dziejach, red. A. Barciak, Katowice 2007, s. 73 – 100.
Nobiles Bohemie – ministeriales Austrie. Kontakte der böhmischen und österreichischen Eliten in der Regierungszeit König Přemysl Ottokar II., Studia Historica Brunensia – Sborník prací Filozofické fakulty Brněnské University, řada historicka C 54, s. 120 - 132
Nobiles Bohemie – ministeriales Austrie. Wzajemne relacje czeskiej i austriackiej elity możnowładczej pod rządami Przemysła Otakara II, Roczniki Historyczne 63, s.107 - 118
2008
Recepcja nowych form życia społecznego na Słowiańszczyźnie Zachodniej w dobie „transformacji XIII wieku”, w: Słowiańszczyzna w tworzeniu Europy (X-XIII/XIV w.). Pytania o strategię badań: europeizacja a przełom cywilizacyjny, red. S. Rosik, Wrocław 2008, s. 43 – 69.
Handgemal - predium libertatis. O pozaekonomicznej wartości ziemi w społeczeństwie średniowiecznym, w: Europa Barbarica – Europa Christiana. Studia mediaevalia Carolo Modzelewski dedicata, red. R. Michałowski i in., Warszawa 2008, s. 135 – 151.
Mechanizmy tworzenia elity dworskiej w dobie ostatnich Przemyślidów. Najwyższy komornik Andrzej z Všechrom i jego krąg, w: Dvory a rezidence ve středověku II. Skladba a kultura dvorské společností, red. D. Dvořáčková – Malá, J. Zelenka, Mediaevalia Historica Bohemica , Supplementum 2, Praha 2008, s. 91 – 102. Homines novi? Problem kontynuacji i przełomu w czeskiej elicie możnowładczej drugiej połowy XII wieku, [w:] Hominem quaerere. Człowiek w źródle średniowiecznym i nowożytnym, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2008, s. 401 – 415
2009
„Ministri enim altaris ministri curie facti sunt.” Ottońsko – salicki „system” Kościoła Rzeszy i jego oddziaływanie w Europie Środkowej XI – XII wieku, w: Kościół w monarchiach Przemyślidów i Piastów, red. J. Dobosz, Poznań 2009, s. 105 - 138 (współaut. Ewa Wółkiewicz)
Mnisi – fundatorzy – pismo. Cronica Domus Sarensis na tle dziejopisarstwa klasztornego XI – XIV wieku, w: Christianitas Romana. Studia ofiarowane Profesorowi Romanowi Michałowskiemu, red. K. Skwierczyński, Warszawa 2009, s. 234 – 273.
2010
Fama, gloria, curia ac ingens familia”. Służba i klientela rycerska w otoczeniu możnowładztwa czeskiego (XIII – początek XIV w.), w: Dom, majątek, klient, sługa. Manifestacja pozycji społecznej elit średniowiecznych i nowożytnych w przestrzeni materialnej i społecznej, red. M. R. Pauk, M. Saczyńska, Warszawa 2010, s. 27 – 62
Der böhmische Adel im 13. Jahrhundert: zwischen Herrschaftsbildung und Gemeinschaftsgefühl, w: Böhmen und seine Nachbarn in der Přemyslidenzeit, wyd. I. Hlaváček, A. Patschowsky (Vorträge und Forschungen Bd. 74), Ostfildern 2010, s. 247 – 288
Płock i Spira – piastowska „imitatio imperii” na przełomie XI i XII wieku?, w: Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. A. Bartoszewicz i in., Warszawa 2010, s. 492 - 523 Moneta episcopalis. Mennictwo biskupie w Europie Środkowej i jego zachodnioeuropejski kontekst, Przegląd Historyczny 101, 2010, s. 539 – 570.
2011
Historyk w czasach niepewności. Dušan Třeštík (1932 – 2007), w: D. Třeštík, Początki Wielkich Moraw, Warszawa 2011
Konflikt i pojednanie w społeczeństwie średniowiecznym. Przypadek Fryderyka z Schönburga i biskupa ołomunieckiego Dytryka (1285) w: Historia społeczna późnego średniowiecza – nowe badania, red. S. Gawlas, Warszawa 2011 , S. 319 – 338. Plenariae decimationes świętego Wojciecha. O ideowych funkcjach dziesięciny monarszej w Polsce i na Węgrzech w XI - XII wieku, w: Gnieźnieńskie koronacje królewskie i ich środkowoeuropejskie konteksty, red. J. Dobosz, M. Matla, L. Wetesko, Gniezno 2011, s. 187 - 212
Moneta episcopalis. Episcopal Coinage in Poland and Bohemiae and its German Context, Acta Poloniae Historica t. 104, 2011, s. 31 – 70
2012.
Migrace – protekce - asimilace. Mišenští Schliebenové v české politické elitě 13. století, „Časopis Matice moravské”, t. 131, 2012, s. 117 – 128
Moneta w kulturze politycznej średniowiecza. Wokół ikonografii denarów czeskich z pierwszej połowy XII wieku, „Kwartalnik Historyczny” 119, 2012, s. 467 – 504.
Struktury administracyjne Śląska od XII do XV stulecia jako czynnik spójności i dezintegracji prawnoustrojowej (wraz z Ewą Wółkiewicz), „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, t. 67, 2012, s. 53 – 77
2013
Das „Stiftungsprogramm” der Schlesischen Piasten im 13. Jahrhundert und seine mitteleuropäischen Kontexte, w: Monarchische und adlige Sakralstiftungen im mittelalterlichen Polen, red. E. Mühle, Berlin 2013, s. 417 - 454.
The administrative strucuture of Silesia as a determinant of legal and constitutional cohesion (12th – 15th century) (wraz z Ewą Wółkiewicz), w: The Long Formation of the Region (c. 1000 – 1526), red. P. Wiszewski, Wrocław 2013 (Cuius regio? Ideological and Territorial Cohesion of Silesia, vol. 1), s. 65 – 92.
2014
The Coin in the Political Culture of the Middle Ages. On the Iconography of the Bohemian Deniers in the First Half of the Twelfth Century, „Kwartalnik Historyczny” 121, 2014 – special issue, s. 7 – 48. Money makes the world go round. Some remarks on ducal power, coinage and society in Central Europe (1050–1200) w: Economies, Monetisation and Society in West Slavic Lands 800-1200 AD, red. M. Bogucki, M. Rębkowski, Szczecin 2014, s. 149 – 155.
“Castrensis Sathane servit”: Castles as a Factor of Social Change in Bohemian Narrative sources at the Turn of the Thirteenth and Fourteenth Century, w: Process of Cultural Exchange in Central Europe, 1200 – 1800, red. V. Čapská, Opava 2014, s. 315 - 328
Zamki, psy i turnieje – autor staroczeskiej kroniki rymowanej wobec przemian obyczajowych XIII wieku, w: Rzeczy i ludzie. Kultura materialna w późnym średniowieczu i w okresie nowożytnym, red. M. Bis, W. Bis, Warszawa 2014, s. 197 – 204.
Capella regia i struktury Kościoła monarszego w Europie Środkowej X – XII wieku. Ottońsko-salickie wzorce ustrojowe na wschodnich rubieżach zachodniego chrześcijaństwa, w: Granica wschodnia cywilizacji zachodniej w średniowieczu, red. Z. Dalewski, Warszawa 2014, s. 211 – 277.
2015
Radix omnium malorum: taberny i pijaństwo w tzw. statutach księcia czeskiego Brzetysława I, w: Memoria viva. Studia historyczne poświęcone pamięci Izabeli Skierskiej (1967 – 2014), red. G. Rutkowska, A. Gąsiorowski, Warszawa – Poznań 2015, s. 88 – 99.
Washing Hands in a Sinner's Blood. Ducal Power, Law and Religious Zeal in the Process of Central European Christianization - Preliminary Remarks, w: Leben zwischen und mit den Kulturen. Studien zu Recht, Bildung und Herrschaft in Mitteleuropa, red. R. Skowrońska, H. Flachenecker, Toruń 2015 (Studienreihe der Polnischen Historischen Mission t. 2), s. 11 – 22.
2016
”Ergo meum maximum et primum sit decretum”: Prawo kanoniczne i sądownictwo kościelne w tzw. Dekretach księcia Brzetysława I, w: Pravní kutura středověku, red. M. Nodl, P. Węcowski, Praha 2016, s. 27 – 44.
Eine Dynastie oder mehrere? Herrschaft und ihre Legitimation in der politischen Kultur Polens (12. – 13. Jahrhundert), w: Legitimation von Fürstendynastien in Polen und dem Reich. Identitätsbildung im Spiegel schriftlicher Quellen (12 – 15. Jahrhundert), wyd. G. Vercamer, E. Wółkiewicz, Wiesbaden 2016, s. 29 – 56. Episkopat, liturgia i polityka u schyłku XI wieku: biskupi Eberhard i Henryk w dokumencie Władysława Hermana dla katedry bamberskiej, „Kwartalnik Historyczny” 123, 2016, s. 653 - 694.
2017 Wspólnota klasztorna jako „środowisko pamięci”. Konwent opactwa Petershausen i podstawy jego tożsamości w pierwszej połowie XII wieku, w: Symboliczne i realne podstawy tożsamości społecznej w średniowieczu, red. S. Gawlas, P. Żmudzki, Warszawa 2017, s. 138 - 164.
Niektóre z publikacji dostępne on-line: https://uw.academia.edu/MarcinPauk